Trong những thập kỷ gần đây, giá đá cẩm thạch đang tăng chóng mặt. Trước lợi nhuận khổng lồ từ việc kinh doanh ngọc cẩm thạch, nhiều thương lái đã làm giả chúng bằng những loại đá quý cấp thấp khác. Loại hàng nhái này tìm thấy trên thị trường đồ trang sức ngọc cẩm thạch càng nhiều.
Dưới đây là 2 trường hợp đá cẩm thạch giả được phát hiện trên thị trường. Chúng được làm giả hết sức tinh vi và cần một vài kỹ thuật kiểm tra cao cấp mới có thể phát hiện. Mời quý độc giả đón đọc bài viết cùng GMT JADE nhé!
Phát hiện viên đá cẩm thạch giả?
Viên đá nặng 30 kg này được chào bán trên thị trường dưới dạng đá cẩm thạch thô cao cấp. Một cửa sổ hẹp (trong vòng tròn màu đỏ) được mở ra trên bề mặt thô ráp để lộ ra một vật liệu màu xanh lục bên dưới lớp da.
Có thể thấy, đá thạch anh là vật liệu được làm giả nhiều nhất trên thị trường đá jadeite thô. Tuy nhiên, một số trường hợp còn được làm giả từ đá ngọc bích thô. Gần đây, nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã nhận được để thử nghiệm một viên đá nặng 30 kg trông giống như ngọc cẩm thạch thô.
Viên đá này có lớp da phong hóa màu vàng với kết cấu sần sùi, tương tự như ngọc cẩm thạch thô. Ngoài ra, nó có một “cửa sổ” hẹp như trên hình để nhìn thấy màu xanh bên trong. Với mục đích xác định viên đá cẩm thạch này là thật hay giả, chúng tôi đã khoanh vùng một khu vực khác trên bề mặt nhám và sau đó mài nó để kiểm tra.
Do trọng lượng tương đương với đá cẩm thạch thật, một số phương pháp kiểm tra đá quý tiêu chuẩn không thể được sử dụng trong trường hợp này, chẳng hạn như đo chỉ số khúc xạ và trọng lượng riêng. Do đó, viên đá cẩm thạch giả này được kiểm tra bằng cách quan sát hoàn toàn bằng mắt thường và kính 10 ×, kiểm tra độ cứng, phát hiện thuốc thử hóa học và quang phổ hồng ngoại.
Chúng tôi đã tiến hành kiểm tra diện tích tiếp xúc bổ sung trên bề mặt đá cẩm thạch giả đã xác nhận.
Thử nghiệm độ xước cho thấy độ cứng Mohs của viên đá cẩm thạch này từ 2 đến 5, thấp hơn độ cứng của đá jadeite thô là 6–7. Bề mặt của nó có màu vàng, giống như lớp da bị phong hóa của đá jadeite thô, và một cửa sổ hẹp như trong hình lộ ra màu xanh lục bên dưới lớp da.
Cọ rửa cửa sổ bằng cồn sẽ loại bỏ màu xanh lục, chứng tỏ cửa sổ đã được nhuộm. Để kiểm tra kỹ hơn vật liệu, chúng tôi nhỏ axit clohydric loãng lên phần mới tiếp xúc. Axit này sủi bọt liên tục, cho thấy rằng mẫu có chứa cacbonat.
Thử nghiệm axit kết hợp với các quan sát có thể nhìn thấy và kiểm tra độ cứng đã xác định được mẫu là đá cẩm thạch. Cấu trúc dạng hạt của jadeite đến từ các mặt phẳng phân cắt của đá cẩm thạch.
Kiểm tra phần tiếp xúc bằng phép đo phổ hồng ngoại cho thấy các đỉnh hấp thụ 1525, 1432, 1080, 883, 670, 553 và 483 cm – 1, đặc trưng của đá cẩm thạch đã được phân loại.
Lớp da phong hóa màu vàng và kết cấu sần sùi của đá cẩm thạch giả có thể dễ dàng bị nhầm với đá jadeite thô thật. Điều này như một lời cảnh báo cho ngành công nghiệp cẩm thạch phải cẩn thận, thậm chí nên kiểm tra “mạnh tay” và kỹ càng hơn, vì đá cẩm thạch giả xuất hiện ngày càng nhiều.
Màu xanh lá cây tự nhiên và màu xanh lá cây nhuộm
Những viên đá jadeite được săn lùng nhiều nhất khi chúng sở hữu màu xanh lục đậm sống động. Các mẫu đá cẩm thạch giả hoặc có chất lượng thấp hơn thường được xử lý bằng tẩy axit, ngâm tẩm polyme và thuốc nhuộm để có được màu xanh hoàng gia này.
Quan sát hình trên, chúng tôi có nhận xét như sau:
Bên trái: Trong ánh sáng tự nhiên, dải màu xanh lục ở phần dưới bên phải của mẫu đá jadeite là do crom tự nhiên tạo ra, trong khi các điểm màu xanh lục khác là kết quả của quá trình xử lý thuốc nhuộm.
Bên phải: Ánh sáng UV sóng dài cho thấy huỳnh quang mạnh từ các khu vực được nhuộm, với rất ít hoặc không có huỳnh quang từ khu vực màu xanh lá cây tự nhiên.
Khá bất thường khi nhìn thấy những viên đá cẩm thạch giả với thậm chí một lượng nhỏ màu xanh lá cây tự nhiên bị biến đổi thêm khi dùng thuốc nhuộm. Khi điều này xảy ra, các đặc tính tự nhiên của khu vực chưa được xử lý có thể khiến việc xác định đúng loại đá được nhuộm là một thách thức đặc biệt khó khăn.
Gần đây, phòng thí nghiệm của chúng tôi đã kiểm tra một mẫu ngọc cẩm thạch được chạm khắc tinh xảo. Thử nghiệm ngọc học tiêu chuẩn và quang phổ Raman xác nhận rằng mẫu vật là jadeite. Quang phổ hồng ngoại cho thấy mẫu vật đã được ngâm tẩm polyme.
Quan sát bằng máy quang phổ để bàn cho thấy các vạch ở bước sóng 630 và 655 nm, có liên quan đến các tạp chất crom trong jadeit có màu xanh lục tự nhiên. Quan sát dưới ánh sáng UV sóng dài cho thấy huỳnh quang màu vàng lục mạnh từ hầu hết các vùng màu xanh lục của đá cẩm thạch, nhưng không phải từ vùng mà các vạch Cr được nhìn thấy trong máy quang phổ.
Các phần không màu của đá cũng trơ với tia UV. Chất huỳnh quang mạnh trong jadeite thường là dấu hiệu của việc ngâm tẩm polyme hoặc xử lý thuốc nhuộm; tuy nhiên, huỳnh quang từ polyme sẽ được phân bố đều khắp đá do bản chất của quá trình ngâm tẩm. Thực tế là loại đá này chỉ phát huỳnh quang từ các khu vực màu xanh lá cây là bằng chứng mạnh mẽ của việc nhuộm hơn là ngâm tẩm.
Quan sát bằng kính hiển vi cho thấy nồng độ màu xanh lục ở khoảng trống ranh giới giữa các hạt, điển hình của ngọc bích đã nhuộm. Khu vực màu xanh lá cây không có huỳnh quang sở hữu màu xanh lục mượt mà và nhất quán hơn, đây là đặc điểm riêng biệt của jadeite tự nhiên.
Quang phổ hấp thụ trong dải UV, khả kiến và gần IR xác nhận rằng khu vực tự nhiên chứa dải hấp thụ từ 530 đến 740 nm, được đánh dấu bởi các đỉnh crom tự nhiên ở 691 và 655 nm. Các khu vực màu xanh lá cây nhuộm chứa một dải kép xung quanh 627 và 665 nm, đặc trưng của màu xanh lục ngọc đã được nhuộm.
Việc xác định phương pháp xử lý tinh vi của đá jadeite là điều cần thiết để người tiêu dùng tin tưởng hơn vào giá trị của loại đá này. Chỉ cầ thử nghiệm một phần của vật liệu này đã có thể thuyết phục người quan sát rằng không có thuốc nhuộm nào được sử dụng trong viên đá cẩm thạch đó. Tuy nhiên, do hàng loạt hàng nhái cao cấp đang xâm nhập vào thị trường nên chúng tôi luôn mong muốn phát hiện ra những phương pháp xử lý trong bất kỳ loại đá quý nào để có thể hỗ trợ người tiêu dùng tốt nhất.